Rasa

Wzorzec FCI nr 332
CESKOSLOVENSKY VLCAK (Czeslovakian Wolfdog)
Kraj pochodzenia: dawna Czechosłowacja (patronat: Słowacja)
Data publikacji obowiązującego wzorca: 03.09.1999
Użytkowanie: Pies służbowy.
Klasyfikacja FCI: Grupa 1 – Psy pasterskie i zaganiające.
Sekcja 1 – Psy pasterskie. Próby pracy wymagane.

Próba skrzyżowania owczarka niemieckiego z wilkiem była przygotowywana od 1955 roku, a pierwszy miot mieszańców przyszedł na świat dnia 26 kwietnia w stacji hodowlanej Straży Granicznej w Libejowicach. Potomstwo zostało poddane analizie pod kątem odstępstw anatomicznych i fizjologicznych od rodziców. Zbadano również ich predyspozycje dotyczące tresury, temperamentu i wytrzymałości. Wybrane mieszańce znów krzyżowano z niespokrewnionymi z nimi owczarkami niemieckimi.

Próby przyniosły efekty, specjaliści ze Straży Granicznej i Czechosłowackiej Akademii Nauk publikowali nowe dane1. Gdzie zatem kończy się eksperyment pokrycia wilczycy przez wilka a zaczyna uszlachetnianie nowej rasy? W latach 1964 – 1965 opublikowano wyniki krzyżowania oraz kierunki dalszych badań. Już wówczas istniała idea stworzenia nowej rasy wbrew nieomal histerycznej reakcji niektórych hodowców owczarków niemieckich. Pierwszy brzmienie wzorca opracował w 1966 r. inż. K. Hartl. W tym czasie istniały już cztery finalne generacje krzyżówek z pierwszej linii zapoczątkowane przez wilczycę Britę i Cezara z Brzozowego Gaju – owczarka niemieckiego oraz kolejne dwie generacje finalne z drugiej linii założone przez tę samą wilczycę i owczarka niemieckiego – Kurta z Vaclavki. Jednak ówczesny Svazarm (Związek Współpracy z Armią) i Czechosłowacki Związek Hodowców Drobnej Zwierzyny (ČsSCHDZ) nie wyraziły zgody na rejestrację rasy i zapis zwierząt do księgi ras z uwagi na małą ilość osobników.

W 1968 r. w stacji hodowlanej w Bychorach miało miejsce kolejne krzyżowanie, tym razem wilka Argo z suką owczarka niemieckiego Astą pracującą dla resortu bezpieczeństwa. W tej samej stacji odchowała się również druga finalna generacja krzyżówek tejże linii. Osobniki z krzyżowania tych linii zaczęły być oznaczane skrótem ČV – wilczak czeski. Mimo to w roku 1970 r. odrzucono ich rejestrację w księdze ras, choć w rękach hodowców prywatnych znajdowało się już 56 osobników, a w jednostkach sił zbrojnych służyło ich ponad 100. Kolejny wniosek został odrzucony w 1976 r. W latach siedemdziesiątych hodowlę kontynuowano głównie w nowym ośrodku kynologicznym w pobliżu Malacek, który należał do Bratysławskiej brygady Straży Granicznej. Właśnie tam populacja została wzbogacona przez trzeciego wilka – Szarika. W roku 1974 został on skrzyżowany z samicą z trzeciej finalnej generacji Xelą oraz z samicą ČV Urtą. Obie suki wywodziły się ze Straży Granicznej.

Przez lata nad realizacją programu wspólnie z inż. Karlem Hartlem pracował major Frantisek Rosik, który należał do grupy miłośników i inicjatorów nowej rasy na Słowacji. Hodowla wilczaka czechosłowackiego stała się dla niego życiowym celem, a dziś pełni funkcję honorowego prezesa Klubu Hodowców Wilczaka Czechosłowackiego Republiki Słowackiej.

Ostatecznie w wyniku intensywnych dyskusji pod koniec 1981 r. Czeski Związek Hodowców przyjął postanowienie klubu hodowców wilczaka czechosłowackiego i tym samym wpis do księgi ras stał się faktem. Niestety, w tym czasie psy z cywilnej hodowli w Libejovicach zdążyły już się zestarzeć lub nie doczekały powstania klubu. Zatem hodowla cywilna mogła zostać reaktywowana właśnie dzięki potomkom psów przewiezionych na Słowację.

Klub Hodowców Wilczaka Czechosłowackiego powstał 20 marca 1982 roku w Brnie, jego siedziba mieściła się w Pradze, miał zasięg ogólnokrajowy i należał do Czeskiego Związku Hodowców. Podczas zebrania inauguracyjnego ustalono m.in. nazwę rasy CESKOSLOVENSKY VLCAK, upoważniono komisję do opracowania karty bonitacyjnej, określenia kryteriów hodowli, opracowania długoterminowej koncepcji hodowli i programu hodowlanego. Na przewodniczącego wybrano majora Frantiska Rosika, naczelnym konsultantem hodowli stał się płk. inż. Karel Hartl. Przyszła też kolej na ustanowienie słowackiego oddziału klubu, który dysponował większością zwierząt pochodzących z hodowli wojskowej, a tym samym posiadał również większą liczbę członków.

Zaraz potem w hodowli miała miejsce dość niefortunna sytuacja – słowaccy hodowcy podjęli decyzję zaaprobowaną przez przewodniczącego o niepodporządkowaniu się opracowanemu przez naczelnego konsultanta programowi hodowli. W wyniku tego w ciągu dwóch lat (1982-1983) odchowano na Słowacji 77% linii pochodzącej od jednego psa – Repa ze Straży Granicznej. Trend ten nie ustawał na Słowacji, dlatego w ciągu 5 lat 90% zwierząt było spokrewnionych, a 83% blisko spokrewnionych właśnie z tym psem.

Próby utrzymania naturalnej struktury populacji rasy i zapobieżenia erozji genotypu przy tak niskiej liczebności zwierząt stały się tym samym bardzo skomplikowane dla czeskich hodowców. Wyjściem z tej sytuacji okazało się m.in. skrzyżowanie owczarka niemieckiego Bojara von Schotterhofa z wilczycą Lejdy (z ZOO Ohrada w Hlubokej nad Vltavou) znów w stacji hodowlanej Straży Granicznej w Libejovicach w 1983 r.. Narodzonego z tej krzyżówki psa Kazana od roku 1985 kilkakrotnie wykorzystano w hodowli wilczaków czechosłowackich. Zatem do powstania rasy przyczyniły się cztery wilki: Brita, Argo, Szarik i Lejdy.

Mimo iż w Czechach i na Morawach w pierwszych latach po założeniu klubu istniało mniej hodowli niż na Słowacji, to za cenę powolniejszego spadku różnorodności utrzymywano niższą skalę pokrewieństwa. Fakt ten okazał się bardzo istotny w procesie uznania wilczaka czechosłowackiego przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI). Dokumentacja do wniosku o uznanie rasy została przygotowana przy współpracy z Naczelną Komisją Hodowców Psów (organ Czeskiego Związku Hodowców), w której naszą rasę wytrwale wspierał inż. Jan Findejs. W 1988 r. Komisja Standaryzacyjna FCI przekazała wzorzec wilczaka czechosłowackiego pod obrady. Po opracowaniu uwag oraz koniecznych zmian w standardzie do sukcesu brakowało już tylko „drobnostki” – głosowanie państw członkowskich na generalnym posiedzeniu FCI. Tu podziękowania za obronę wniosku należą się przedstawicielowi Czechosłowacji w FCI Dr Petrovi Dvorakowi. 13 czerwca 1989 roku przyjęto w Helsinkach wzorzec wilczaka czechosłowackiego zapisany i wydany 28 kwietnia 1994 roku przez sekretariat FCI pod numerem 332. Wilczak czechosłowacki w klasyfikacji FCI należy do 1 grupy ras. Jego krajem pochodzenia jest Czechosłowacja.

Dziesięć lat po uznaniu wzorca rasa ta ponownie stała się przedmiotem obrad FCI – tym razem ich celem było potwierdzenie, że rasa jest zdolna do przetrwania i trwale spełnia wszystkie ustanowione kryteria. Odpowiedzialność za tę obronę wzięła na siebie Republika Słowacka, wszak po rozpadzie Czechosłowacji na podstawie umowy z dnia 4 lipca 1993 r. pomiędzy Czesko-Morawską Unią Kynologiczną i Słowacką Wspólnotą Kynologiczną przejęła ona patronat nad rasą.